“Aristoteles: Eski Yunan Filozofu ve Bilim İnsanı”
Aristoteles kimdir? m.ö. 384 yılında, eski Yunan’ın Halkidiki Yarımadası’ndaki Stagira şehrinde doğan Aristoteles, babası Kral II. Amyntas’ın saray doktoru olan Nicomachus’un oğludur. Aristoteles, çocukluğunu soylu bir ailede büyüdü. 18 yaşında, Aristoteles, Atina’daki Platon Akademisi’ne katılmak üzere gönderildi ve bu eğitimi sürdürdü. Bu süreç, öğretmeni Platon M.Ö. 347’de vefat edene kadar devam etti. Aristoteles, Atina’daki Platon Akademisi’nde eğitim aldı ve Platon’un büyük etkisi altında yetişti. Aralarında bazı önemli öğretiler üzerinde farklı düşünse de Aristoteles, öğretmenine her zaman saygı gösterdi. Platon’un vefatının ardından, Akademi’nin yeni liderleri, matematiksel eğilimlerini vurgulayan Platon felsefesini benimsediler, bu da Aristoteles’in hoşuna gitmedi ve Atina’yı terk etmek zorunda kaldı. Ancak Aristoteles’in yazılarından, Akademi’nin yeni liderleriyle iyi ilişkiler sürdürdüğünü görmekteyiz.
Bilinmelidir ki, Akademi’den ayrıldıktan sonra Aristoteles, eski arkadaşı Hermias’ın daveti üzerine Küçük Asya’nın Assos şehrine gitti. O sıralarda Hermias, Küçük Asya sahil bölgelerinin hükümdarıydı. Assos’ta Aristoteles, Hermias’ın yeğeni Pythias ile evlendi. Ancak M.Ö. 344 yılında Hermias, bir isyan sırasında öldürüldüğünde, Aristoteles ve ailesi Mitylene’ye taşınmak zorunda kaldılar.
M.Ö. 342 yılında Aristoteles, Makedonya Kralı II. Philip’in oğlu Büyük İskender’e eğitmenlik yapmaya başladı. Aristoteles Makedonya’ya dönerek doğduğu yere yakın bir yer olan Assos’a yerleşti ve kendi okulunu, Lyceum’u kurdu. Bu okul, Lyceum’un yanındaki Kurtarıcı (Lycos) tapınağına atfen “Lyceum” adını aldı. Bu dönem boyunca Aristoteles, hem ders verdi hem de felsefe yazıları yazdı. Aristoteles’in ders verirken yürüyüş yapma alışkanlığı vardı, bu nedenle felsefesi “yürüyüş felsefesi” veya “gezici felsefe” olarak adlandırıldı ve öğrencileri “gezginler” olarak anıldı. Bu dönemde Aristoteles’in yazıları özellikle doğa ve fizik bilimleri konusunda yoğundu ve yazıları daha teknikti. Birçok eseri, ders notlarına dayalıydı ve hatta bazıları öğrencilerinin dersten aldığı notlardan oluşuyordu. Bu nedenle Aristoteles, Batı’nın ilk ders kitabı yazarı olarak kabul edilir. Aristoteles birçok alanda önemli katkılarda bulundu. Bilim alanında, anatomi, astronomi, ekonomi, embriyoloji, coğrafya, jeoloji, meteoroloji, fizik ve zooloji gibi konuları inceledi. Felsefe alanında ise estetik, etik, politika, metafizik, psikoloji ve teoloji üzerine çalıştı. Ayrıca eğitim, edebiyat ve şiir gibi alanlarda da katkıda bulundu. Aristoteles’in yazıları, o dönemin hemen hemen tüm bilim dallarındaki bilgiyi bir araya getirerek, bir tür Antik Yunan bilgi ansiklopedisi oluşturduğu için, o dönemin belki de tüm alanlarda uzmanlaşmış ve bu kadar geniş bir bilgi yelpazesine sahip son kişi olduğu düşünülüyor.
Aristoteles, dünya ve evrenin doğasını ve işleyişini anlamak için büyük bir arzu taşıyordu. Bilim ve felsefe alanındaki çalışmaları, sonraki nesiller için önemli bir temel oluşturdu. Ancak Büyük İskender’in ölümünden sonra, Atinalılar Makedonya hakimiyetine karşı çıkmaya başladılar ve Aristoteles, Büyük İskender ile olan ilişkisi nedeniyle eleştirildi ve sonunda Halikarnasos’a sığınmak zorunda kaldı. Okulu ise öğrencisi Theophrastus tarafından devralındı. M.Ö. 322 yılında Aristoteles, yıllarca süren bir hastalık sonucu yaşamını yitirdi. Vasiyetinde, eşinin mezarının yanına gömülme isteğini belirtti.
Aristoteles’in öğretileri, Batı felsefesi ve bilimini büyük ölçüde etkiledi. Onun düşünceleri Ortaçağ ve Rönesans dönemlerinde de etkili oldu ve sonraki filozoflar ve bilim adamları için birçok ilham kaynağı oldu. Aristoteles’in yazıları yaygın bir şekilde yayıldı ve akademik çalışmalarda önemli bir başvuru kaynağı haline geldi.